ملاتونین
ملاتونین هورمونی است که به‌صورت طبیعی در بدن وجود دارد و در غده پینه آل در مغز ساخته می‌شود اما در قسمت‌های دیگر بدن مانند چشم‌ها، مغز استخوان و معده نیز یافت می‌شود.
معمولاً به آن هورمون خواب میگویند و مقدار بالای آن به خواب کمک می‌کند. البته روش کار آن این است که به بدن می‌گوید شب شده است و باید بخوابد.
شکل دارویی آن در آزمایشگاه تولید می‌شود و بیشتر به شکل قرص یافت می‌شود ولی گاهی نیز به شکل‌های دیگر برای مصرف زیرزبانی و جذب فوری نیز موجود است.
بعضی از افراد آن را به‌صورت خوراکی مصرف می‌کنند تا ساعت بیولوژیکی بدنشان تنظیم شود. از این ماده بیشتر برای بهبود خواب و بی‌خوابی استفاده می‌شود مخصوصاً در سفرهای طولانی با هواپیما که فرد دچار جت لگ می‌شود می‌تواند با خوردن این ماده خواب خود را مجدداً تنظیم نماید.
ملاتونین یک آنتی‌اکسیدان قوی است که دارای مزایای مختلفی است.
در حقیقت می‌تواند به موارد زیر کمک کند:
- پشتیبانی از سلامت چشم‌ها
- درمان زخم معده و سوزش قلب
- کم کردن علائم وزوز کردن گوش
- افزایش میزان هورمون رشد در مردان
روش کار آن چگونه است؟
کار اصلی ملاتونین تنظیم چرخه شب و روز در بدن است که بدن را در شب آماده خواب می‌کند. روشنایی میزان تولید آن را کاهش می‌دهد و بدن را آماده بیدار شدن می‌کند. افرادی که مشکل خواب‌دارند معمولاً میزان ملاتونین پایینی دارند و مصرف مکمل آن می‌تواند به خواب آن‌ها کمک کند.
کاربردها و مزایا
مشکل خواب
خوردن ملاتونین در افراد بالغ جوان و کودکان به خوابیدن کمک می‌کند البته یک سال پس از قطع مصرف مجدداً مشکلات خواب بازمی‌گردند.
مشکل بیدار شدن ممتد
مصرف آن در زمان خواب می‌تواند کیفیت خواب را در نابینایان بهبود بخشد .
ممکن است ملاتونین در موارد زیر نیز مفید باشد:
اختلال خواب در اثر داروهای فشارخون
داروهای بلاک کننده بتا مانند آتنولول(atenolol) و پروپرانالول(propranalol) می‌توانند ملاتونین را کاهش دهند که باعث بدخوابی فرد مصرف‌کننده می‌شود درنتیجه مصرف مکمل ملاتونین می‌تواند مشکل این افراد را رفع نماید.
سرطان
دوره‌ای بالای ملاتونین در کنار شیمی‌درمانی با سایر درمان‌های سرطان ممکن است در کاهش سایز تومور و احتمال بهبودی اثر داشته باشد.
مشکل درد رحم یا اندومتریوسیس(endometriosis)
مصرف ملاتونین به‌صورت روزانه برای ۸ هفته می‌تواند درد را در زنان دارای اندومتریوسیس کاهش دهد. علاوه بر این در زمان قاعدگی و نزدیکی و دستشویی رفتن را کاهش می‌دهد.
فشارخون بالا
مصرف ملاتونین که در بلندمدت جذب می‌شود می‌تواند فشارخون را در افراد دارای فشارخون بالا کاهش دهد. جذب فوری آن این اثر را ندارد.
بی‌خوابی
مصرف ملاتونین در کوتاه‌مدت می‌تواند زمان به خواب رفتن فرد دارای بی‌خوابی را به مدت ۷ تا ۱۲ دقیقه کاهش دهد. برخی از این افراد اظهار داشته‌اند که کیفیت خواب آن‌ها نیز بهبود داشته است. به نظر می‌آید ملاتونین در افراد مسن اثر بهتری دارد و علت آن نیز کاهش ملاتونین با افزایش سن است.
جت لگ
بسیاری از تحقیقات نشان داده است که ملاتونین می‌تواند مشکل تداخل زمانی جت لگ مانند نیاز به خواب در صبح را در زمان کوتاه‌تری رفع نماید.
میگرن
بسیاری از اسناد نشان می‌دهد که مصرف آن قبل از خواب در بزرگ‌سالان و کودکان می‌تواند دردهای میگرن را کاهش داده یا زودتر رفع نماید.
اضطراب پیش از عمل جراحی
مصرف ملاتونین به‌صورت زیرزبانی در کاهش اضطراب قبل از عمل جراحی نقش دارد و ممکن است برخی از عوارض را نیز کاهش دهد.
آفتاب‌سوختگی
مصرف ژل ملاتونین بر روی پوست قبل از قرار گرفتن در معرض نور خورشید می‌تواند جلوی آفتاب‌سوختگی را بگیرد.این ژل برای افراد دارای پوست بسیار حساس نسبت به آفتاب نیز می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.
پشتیبانی از سلامت چشم‌ها
با توجه به اینکه یک آنتی‌اکسیدان قوی است می‌توان خطر بیماری‌های چشمی را کاهش دهد. در یک پژوهش که برای ۲۴ ماه بر روی ۱۰۰ نفر انجام شد مصرف روزانه ۳ میلی‌گرم ملاتونین آسیب به رتینای چشم را کاهش داد.
کمک به درمان زخم معده
این نیز به دلیل آنتی‌اکسیدان بودن ملاتونین می‌تواند کمک‌کننده باشد. با پژوهشی که انجام شد توانست زخم معده ناشی از باکتری پیلوری را در کنار داروی اومپرازول، بهتر درمان کند.
کاهش وزوز گوش
مصرف ملاتونین می‌تواند صدای وزوز درون گوش را در زمان خواب کاهش دهد. میزان مصرف در این پژوهش که بر روی ۶۱ فرد بالغ انجام شد ۳ میلی‌گرم از آن قبل از رفتن به خواب برای ۳۰ روز بود.
کمک به افزایش سطح هورمون رشد در مردان
هورمون رشد معمولاً در زمان خواب در بدن ترشح می‌شود که مصرف ملاتونین می‌تواند میزان ترشح آن را افزایش دهد. میزان مصرف نیم میلی‌گرم تا ۵ میلی‌گرم از آن این اثر را دارد.
در پژوهش دیگری مشخص شد که مصرف ملاتونین به همراه تمرین مقاومتی می‌تواند میزان هورمون رشد را افزایش داده و هم‌زمان میزان سوماتواستاتین که جلوی ترشح هورمون رشد را می‌گیرد کاهش دهد.
مواردی که بی‌اثر است
عملکرد ورزشی
مصرف ملاتونین قبل از تمرین مقاومتی یا دوره در بهبود عملکرد ورزشکار نقشی ندارد
جلوگیری از کاهش وزن در اثر بیماری
پژوهش‌ها نشان می‌دهد مصرف آن نمی‌تواند جلوی کاهش اشتها و کاهش وزن در اثر بیماری و سرطان را بگیرد.
روش مصرف ملاتونین
اگر می‌خواهید این مکمل را مصرف کنید بهتر است با دوز کم شروع کرده و به‌مرور آن را افزایش دهید.
مثلاً با نیم میلی‌گرم یا ۱ میلی‌گرم ۳۰ دقیقه قبل از رفتن به تخت خواب می‌تواند به خواب شما کمک کند. بالاترین مقدار آن می‌تواند ۳ تا ۵ میلی‌گرم باشد.
مصرف مقدار بیشتر از آن به خواب کمکی نخواهد کرد.
امنیت و عوارض جانبی
مدارک موجود نشان می‌دهد که مصرف مکمل آن کاملاً امن است و مسمومیت و اعتیاد ایجاد نمی‌کند.
اما در برخی از افراد می‌تواند عوارض ضعیفی مانند موارد زیر ایجاد نماید:
- گیجی
- سردرد
- تهوع
تداخل دارویی ملاتونین
ملاتونین می‌تواند با داروهای زیادی تداخل داشته باشد ازجمله:
- داروهای خواب‌آور
- رقیق‌کننده‌های خون
- داروهای ضد انعقاد
- داروهای فشارخون
- ضدافسردگی
- داروهای ضدبارداری خوراکی
- داروهای دیابت
- پشتیبان کننده‌های سیستم ایمنی
بهتر است حتماً برای مصرف آن با پزشک خود مشورت نمایید.
ملاتونین و الکل
با مصرف الکل میزان تولید ملاتونین بدن قطع می‌شود و بازگشت آن نیز به‌آرامی انجام خواهد شد. در یک پژوهش مشخص شد مصرف الکل یک ساعت قبل از خواب می‌تواند میزان ملاتونین را تا ۱۹% کاهش دهد.
منابع
۱-https://www.webmd.com/sleep-disorders/what-is-melatonin
۲-https://www.healthline.com/nutrition/melatonin-and-sleep#Food-Fix:-Foods-for-Better-Sleep
