فولستاتین چهار مزیت به همراه عوارض آن
Medically reviewed by Puya Yazdi, MD | Written by Carlos Tello, PhD (Molecular Biology) | Reviewed by Matt Carland, PhD (Neuroscience) | Last updated: February 23, 2020
ماده فولستاتین (Follistatin) در رشد عضلات، تورم و باروری نقش دارد. بیشتر درزمینهٔ بدنسازی و ساخت عضله و مزایای آن بر این مسئله توجه شده است اما باید کامل موردبررسی قرار گیرد. در ادامه اطلاعات بیشتری از آن به دست خواهید آورد و چگونگی افزایش سطح آن در بدن از طریق مواد غذایی و مکمل‌ها را خواهید آموخت
فولستاتین چیست؟
یک ترکیب ساخته‌شده از پروتئین و مولکول شکر است که به آن گلیکوپروتئین میگویند.
بر اساس پژوهش‌هایی که بر روی موش‌ها انجام‌شده است فولستاتین در کبد ساخته می‌شود ولی در تمام بافته‌ای بدن یافت می‌شود.
فولستاتین در پاسخ به آسیب به عضلات در بافته‌ای عضلانی افزایش میابد و نقشی در افزایش رشد سلول‌ها در بدن دارد
هرچند که چندین شکل مختلف از آن وجود دارد که در قسمت‌های مختلف بدن نقش بازی می‌کند.
- فولستاتین (FS-344): پایه‌ای‌ترین شکل فولستاتین است. از آن در ژن‌درمانی، زمانی که می‌خواهند میزان ویروس مخصوص ژن‌درمانی در بدن افزایش پیدا کند استفاده می‌شود. بخش‌های مختلف بدن می‌تواند این شکل خاص را به شکلی که در آن بخش بدن به آن نیازمند است تبدیل کنند.
- فولستاتین ۳۱۵: اصلی‌ترین شکل فولستاتین در جریان خون است و هدف اصلی آن بافت ماهیچه‌ای است و بهترین شکل آن برای مصرف به‌صورت مکمل است
- فولستاتین ۲۸۸: نوعی از فولستاتین است که در سلامت سیستم تولیدمثلی نقش دارد و همچنین نقش توسعه‌دهنده و افزایش‌دهنده سلول‌های سرطانی و تومور را بر عهده دارد.
مکانیسم فولستاتین
فولستاتین جلوی عملکرد بسیاری از پروتئین‌های مختلف را می‌گیرد مانند
- اکتیوین ها (Activins): که در مرگ سلولی یا آپوپتوسیس، متابولیسم، هوموستاز غدد درون‌ریز، رشد استخوان، تورم فیبروسیز، نوروژنز، توبولوژنز سلول‌های اندوتلیال و توسعه سرطان دخیل است.
- میواستاتین (Myostatin): که جلوی رشد عضلات را می‌گیرد.
- GDF-11: که یک فاکتور رشد است و در رشد استخوان‌ها دخیل است.
- هورمون محرک فولیکول (FHS): که در توسعه تخمک و اسپرم نقش دارد.
بیشتر اثر فولستاتین بر سرطان و سلامت سیستم تولیدمثلی و اثرگذاری بر اکتیوین ها است.
برعکس، اثرگذاری آن بر رشد ماهیچه‌ها مربوط به اثر آن بر میواستاتین است.
عدم وجود مدارک کافی برای:
۱-رشد عضلانی
فولستاتین به دلیل اینکه ادعا شد می‌تواند حجم عضلانی را افزایش دهد موردتوجه جامعه بدن‌سازان قرار گرفت. تقریباً می‌توان گفت پژوهش علمی کافی برای استفاده آن روی افراد سالم انجام‌نشده است.
یک پژوهش نشان داد که استفاده از مکمل آن گرفته‌شده از زرده تخم‌مرغ (MYO-X) باعث افزایش حجم عضلانی در ۳۷ مرد دانشجو به‌صورت مصرف ۱۰ تا ۳۰ گرم در روزبه همراه تمرین مقاومتی برای ۸ هفته شد.
یک‌راه که ممکن است باعث شود این ماده بر رشد عضلات تأثیر بگذارید جلوگیری از میواستاتین است که یک پروتئین محدودکننده رشد عضلات است.
مثلاً در آزمایش بر روی میمون افزایش فولستاتین باعث کاهش عملکرد میواستاتین و رشد چشمگیر عضلات شد.
در موش‌ها، این ماده باعث رشد عضلات شد حتی در موش‌هایی که به‌صورت ژنتیکی فاقد میواستاتین بودند نشان داد که فولستاتین از طریق دیگری به‌جز اثر مستقیم بر میواستاتین باعث رشد عضلات می‌شود.
این معمول‌ترین استفاده از آن است اما مدارک موجود کافی نیستند و نیاز به آزمایش بر روی گروه جمعیتی بزرگ‌تری وجود دارد که بتوان این امر را تائید کرد.
۲-جلوگیری از دست دادن عضله
در یک پژوهش بر روی ۶ بیمار مرد که دچار دیستروفی عضلانی بکر هستند (یک مشکل عضلانی که بیشتر بر روی عضلات پا و لگن اثر می‌گذارد) تزریق فولستاتین قدرت عضلانی را افزایش داد و باعث بهبود علائم در بیماران شد بدون آنکه عوارض جانبی مشاهده شود.
افزایش سطح فولستاتین برای درمان سارکوپنیا که یک بیماری از دست دادن عضلات با افزایش سن است آزمایش شد. در موش‌های پیر تزریق روزانه اپیکاتچین (epicatechin) که یک ترکیب طبیعی است که سطح فولستاتین را افزایش می‌دهد است باعث افزایش کلی قدرت عضلانی شد. آزمایش مشابهی بر روی ۶ فرد نیز انجام شد که باعث افزایش قدرت گرفتن دست فرد پس از ۷ روز شد.
فولستاتین امید به زندگی را در موش‌هایی که آترومی عضلات ستون فقرات داشتند را افزایش داد که یک بیماری ژنتیکی است و باعث از دست دادن عضلات می‌شود؛ و پیشنهاد شد که می‌توان از فولستاتین به‌عنوان یک‌راه درمانی به دلیل اثرات مثبت بر حفظ و رشد، استفاده شود.
درمجموع مدارک کافی برای اینکه بیان شود فولستاتین می‌تواند جلوی از دست دادن عضلات را بگیرد به مقدار کافی وجود ندارد و باید آزمایش‌های بیشتری انجام شود.
۳-طاسی سر
آزمایش بر روی ۲۶ مرد دارای طاسی با الگوی مردانه نشان داد که یک تزریق فولستاتین با سایر فاکتورهای رشد تعداد موهای سر را افزایش داد و باعث کلفتی موها شد. این اثر برای ۲ سال با یک تزریق باقی می‌ماند بدون آنکه نیاز به تزریق مجدد باشد.
یک آزمایش کلینیکی اظهار داشت که مدارک کافی برای اثر فولستاتین بر طاسی با الگوی مردانه وجود ندارد و باید آزمایش‌های بیشتری انجام شود.
۴-نقش آن در سلامت تولیدمثل
نتایج چندین آزمایش نشان می‌دهد که به نظر می‌آید فولستاتین در سلامت سیستم تولیدمثل نقش دارد اما این اثر زیاد مشخص و واضح نیست.
در مردان مایع منی سرشار از فولستاتین است اما این فولستاتین در تعداد اسپرم‌ها نقشی ندارد.
در زنان فولستاتین باعث تولید فولیکول می‌شود که باعث آزادسازی تخمک در دوران تخمک‌گذاری می‌شود.
این ماده در دوران یائسگی کاهش میابد اما با هورمون درمانی می‌توان میزان آن را افزایش داد.
پژوهش بر روی ۷ زن نشان داد که افزایش میزان فولستاتین در دوره سوم بارداری در زایمان سالم اثر دارد.
فولستاتین همچنین از فعالیت برخی از اکتیوین ها جلوگیری می‌کند که در سلامت تولیدمثل نقش دارند.
مثل اکتیوین ها در رشد ارگان‌های تولیدمثلی نقش دارند و مشکل در عملکرد آن موجب تومور در این ارگان‌ها می‌شود.
افزایش سطح اکتیوین در زنان ارتباط مستقیم با پیری تولیدمثلی دارد.
غیرعادی بودن فولستاتین و فعالیت اکتیوین ها ارتباط مستقیمی با سندرم پلی کیستیک تخمدان و مشکلات در بارداری دارد.
تحقیقات بیشتری برای نقش آن بر سلامت تولیدمثلی موردنیاز است و باید انجام گیرد.
تحقیقات سلولی و حیوانی (عدم وجود مدارک):
پژوهشگران بر روی اثر بالقوه فولستاتین بر روی وضعیت سلامتی تحقیق می‌کنند زیرا هنوز آزمایشات بر روی حیوانات و در مرحله سلولی است هنوز هیچ مدرکی برای اثر آن بر روی انسان وجود ندارد.
جلوگیری از چربی گرفتن
افزایش سطح فولستاتین در موش‌ها باعث کاهش چربی گرفتن بدن آن‌ها و کاهش اندازه سلول‌های چربی شد.
در چندین پژوهش که روی موش‌ها انجام شد نشان داد که این اثرات ممکن است به خاطر اثر آن بر جلوگیری از عملکرد میواستاتین است.
با کاهش سطح میواستاتین، فولستاتین ممکن است به‌صورت بالقوه با چاقی مبارزه کند و جلوی دیابت را بگیرد که در موش‌ها مشاهده شد.
آرتروز
فولستاتین به‌شدت تورم مفاصل و عدم تولید غضروف را در موش‌های دارای آرتروز کاهش می‌دهد. به همین دلیل میگویند که از آن به‌صورت بالقوه به‌عنوان یک داروی ضد تورم برای درمان آرتروز استفاده شود اما نیاز به آزمایش‌های بیشتری بر روی آن است.
توسعه سرطان
تحقیقات اولیه بیان می‌دارند که فولستاتین نقشی در رشد و جلوگیری از سرطان دارد البته بسته به نوع سرطان؛ زیرا بسیاری از این پژوهش‌ها هنوز در سطح سلولی یا بر روی حیوانات است و هنوز به آزمایشات انسانی نرسیده است. تحت هیچ شرایطی برای درمان سرطان به سراغ آن نروید.
البته مشخص‌شده است که فولستاتین نقشی مفید بر روی برخی از سرطان‌ها دارد مانند:
- سرطان سینه
- سرطان ریه (non-small cell lung cancer)
- سرطان کبد
- سرطان تخمدان
البته فولستاتین نقشی منفی در سرطان‌هایی مانند موارد زیر دارد
- سرطان مری
- سرطان معده
- سرطان پوست (melanoma, basal cell carcinoma)
- سرطان پروستات
افزایش فولستاتین
در ادامه استراتژی‌هایی بیان می‌شود که کمک می‌کند سطح آن در بدن را افزایش دهید. حتماً با دکتر خود مشورت کنید که ببینید افزایش فولستاتین برای شما مشکلی ایجاد نکند. هیچ‌وقت بجای دکتر خود تصمیم‌گیری نکنید.
غذاهای دارای فولستاتین
ایزوفلاون های سویا و اپیکاتچین دو جزء هستند در بسیاری از مواد غذایی معمول یافت می‌شوند و می‌توانند به‌صورت طبیعی میزان آن را در بدن افزایش دهند.
غذاهایی که سرشار از ایزوفلاون سویا هستند عبارت‌اند از:
- شیر سویا
- میزو
- لوبیا سویا
غذاهایی که سرشار از اپیکاتچین هستند عبارت‌اند از:
- شکلات تلخ
- پودر کاکائو
- تمشک
- انار
- باقلا
غذای دیگری که مقدار آن را در بدن را افزایش می‌دهد اکلونیا کاوا (Ecklonia cava) است که یک جلبک قهوه‌ای است.
بعضی از غذاها مستقیماً دارای فولستاتین هستند مانند زرده تخم‌مرغ خصوصاً زرده تخم‌مرغ بارور. فولستاتین زرده تخم‌مرغ در بعضی از مکمل‌های افزایش حجم مانند MYO-X نیز یافت می‌شود.
البته بیشتر پژوهش‌ها مزایای آن را بر اساس تزریق مستقیم آن و یا تغییر ژنتیکی در حیوانات که موجب تولید فولستاتین می‌شود بررسی کرده‌اند بنابراین ممکن است مزایای آن در حالت هضم شده ضعیف‌تر باشد.
تمرین ورزشی و فولستاتین
راه طبیعی دیگر افزایش فولستاتین در بدن از طریق ورزش و تمرین است
در یک پژوهش بر روی ۱۲ زن یائسه نشان داد که تمرین شدید که بر قدرت عضلانی تمرکز دارد سطح فولستاتین را افزایش داد و این اثر برای ۲۴ ساعت باقی ماند.
البته میزان افزایش آن در زمان هورمون درمانی بیشتر افزایش میابد.
پژوهش دیگری بر روی مزدان سالم نشان داد که تمرینات مختلف میزان آن را در دوره گرسنگی افزایش می‌دهد.
تداخل دارویی فولستاتین
راپامایسین (Rapamycin) که یک داروی معمول برای جلوگیری از پس زدن بافت پیوندی و سرکوب سیستم ایمنی است در تحقیقات سلولی و مخصوصاً سلول‌های سرطانی پروستات، مشاهده‌شده که باعث کاهش سطح آن می‌شود. اگر شما به هر دلیلی راپامایسین استفاده می‌کنید حتماً در خصوص تداخل دارویی با مکمل آن با پزشک خود مشورت کنید.
عوارض جانبی فولستاتین
توجه داشته باشید که امن بودن مصرف آن هنوز مشخص نیست و نیاز به آزمایشات بالینی زیادتری دارد. حتماً باید در مورد اثر و عوارض احتمالی آن با پزشک خود مشورت کنید و سرخود مکمل آن را استفاده نکنید.
برخی از عوارض جانبی معمول گزارش‌شده از مصرف آن عبارت‌اند از بی‌حسی و تورم عضله پس از تمرین، ضعیف شدن تاندون‌ها و لیگامنت ها. البته این اثرات ممکن است به دلیل خود تمرین باشد.
بر اساس پژوهش‌های بلندمدت بر روی بیمارانی که پیوند مغز استخوان داشته‌اند افرادی که دارای سطح بالاتری فولستاتین در بدن خود هستند احتمال پس زدن بافت پیوندی در آن‌ها بیشتر است. علت این امر هنوز مشخص نیست و ممکن است به دلیل نقش این ماده در تورم و ترمیم بافت باشد.
نکته:
هیچ‌وقت بر اساس تجربه دیگران یا خواندن مزایای آن در یک مقاله به سراغ مصرف این ماده نروید. با توجه به اینکه آزمایش‌های کلینیکی کمی در مورد آن انجام‌شده است هنوز عوارض آن به‌طور کامل شناخته‌شده نیست و حتی اثرات مثبت ذکرشده نیز ممکن است درست نباشد پس قبل از هر کاری حتماً با پزشک خود مشورت کنید.
برای افزایش حجم عضلانی نیز با رژیم غذایی درست و مصرف بالاتر کالری میتوانید وزن و حجم عضلات خود را افزایش دهید.
