رژیم بدون گلوتن

هر آنچه پیش از شروع رژیم بدون گلوتن باید بدانید شامل تاریخچه، جزئیات و اجزای آن و علم پشت این رژیم.

در اصل رژیم بدون گلوتن یک رژیم غذایی نیست.

دارای هیچ اصول و جزئیاتی نیست. به مسئله کالری و کیفیت غذا کاری ندارد و تنها بعضی از پروتئین‌ها و گلوتن را از رژیم غذایی حذف می‌کند.

گلوتن پروتئینی است که در گندم، جو، ارزن و چاودار وجود دارد.

یک رژیم بدون گلوتن می‌تواند در غالب هر رژیم دیگری مانند IIFYM، پالئو و … قرار بگیرد تنها باید گلوتن را از آن رژیم حذف نماید.

در اصل رژیم غذایی بدون گلوتن برای افراد دارای بیماری سلیاک (celeac disease) است که نباید گندم مصرف کنند.

کتاب‌های معروفی به بیان ارتباط میان مصرف گلوتن و چاقی و بیماری‌های خاص پرداخته‌اند. امروزه نیز بسیاری از افراد این رژیم را استفاده می‌کنند.

تاریخچه رژیم بدون گلوتن

می‌توان تاریخچه این رزیم را تا ۲۰۰۰ سال پیش دنبال کرد.

اسکلت باقیمانده از انسان‌های گذشته با مدارکی از سوءتغذیه مانند کوتاهی قد، پوکی استخوان، هیپوپلازی مینای دندان، کریبرا اوربیتالیا و کم‌خونی که ناشی از بیماری سلیاک است و اثرات ژنتیکی آن مشاهده‌شده است.

در دهه ۱۹۴۰، پژوهشگری بنام ویلم کارل دیک مزایای رژیم بدون گندم  را کشف کرد که پروتئین گندم بود و نه نشاسته آن.

در این دهه بود که انواع ژنتیکی این بیماری که اکنون به‌عنوان سلیاک شناخته می‌شود، شناسایی شد.

بررسی کلی و اجزا و اصول رژیم بدون گلوتن

جزء اصلی رژیم بدون گلوتن حذف مواد غذایی است که دارای گلوتن هستند مانند گندم و ارزن و چاودار و جو.. می‌توان این کار را در هر رژیم دیگری نیز انجام داد.

اگر با مصرف گلوتن هرکدام از علائم بیماری مشاهده شود پیشنهاد می‌شود به‌صورت کامل گلوتن را از رژیم غذایی خود حذف کنید.

زمان‌بندی غذا

رژیم بدون گلوتن هیچ زمان‌بندی خاصی برای غذا مشخص نکرده است.

ممنوعیت‌ها و محدودیت‌ها

یک رژیم بدون گلوتن به‌صورت کامل مصرف گلوتن را حذف می‌کند.

به این معنی که مصرف گندم و جو و ارزش و چاودار و سایر مواد غذایی دارای گلوتن حذف می‌شود.

آیا دارای فازبندی است؟

افرادی که دارای حساسیت گلوتن هستند و نشانه‌های بیماری سلیاک را ندارند بهتر است در رژیم خود گلوتن را حذف نمایند.

برای این افراد بهتر است از لبنیات، تخم‌مرغ و مغزها دوری کنند.

رژیم بدون گلوتن برای چه افرادی مناسب‌تر است؟

این رزیم برای افرادی که نشانه‌های بیماری سلیاک را دارند و حساسیت به گلوتن نشان نمی‌دهند یا به گندم حساسیت دارند مناسب است.

دنبال کردن این رژیم چقدر ساده است؟

دنبال کردن این رژیم تاکنون به این حد ساده نبوده است. در ۱۰ سال اخیر محصولات بدون گلوتن افزایش‌یافته است و دنبال کردن آن را بسیار ساده‌تر کرده است.

بسیاری از رستوران‌ها نیز امروزه غذاهای بدون گلوتن سرو می‌کنند.

پژوهش‌های علمی و داده‌های علمی

با توجه به افزایش علاقه انجمن‌های سلامتی و تناسب‌اندام، پژوهش در مورد گلوتن و اثر آن بر معده انجام‌شده است.

البته تحقیقات محدودی بر روی انسان انجام‌شده است.

چربی سوزی

هنوز مدرکی برای اثر آن بر چربی سوزی وجود ندارد.

هرچند که افرادی که این رژیم را دنبال می‌کنند با حذف غلات میزان مصرف کالری شن کاهش‌یافته و کاهش وزن داشته‌اند.

سلامتی

مدارک زیادی براثر این رژیم بر سلامتی افرادی که دارای بیماری سلیاک هستند وجود دارد.

به‌طور خلاصه افرادی که دارای بیماری سلیاک هستند میزان سردرد، کم‌خونی، خستگی در آن‌ها کاهش پیدا کرد و سطح زندگی آن‌ها بهبود پیدا کرد. در افرادی که حساسیت به گلوتن داشتند نیز باعث بهبود مشکلات گوارشی‌شان شد.

در افراد سالم ازنظر سلامتی تغییر خاصی مشاهده نشد.

نتیجه‌گیری

یک رژیم بدون گلوتن برای سلامتی  افراد دارای بیماری سلیاک و افرادی که به گلوتن حساسیت دارند بسیار مناسب است.

مدرکی برای این امر که این رژیم بر سلامت افراد سالم اثر دارد، وجود ندارد.

البته با حذف غلات و معمولاً میزان کالری مصرفی کاهش‌یافته و می‌تواند باعث کاهش وزن شود که کاملاً منطقی است.

گفته می‌شود گندم باعث چاقی و آلزایمر می‌شود ولی تاکنون ازنظر علمی این حرف اثبات نشده است.

منابع

1. Origin of celiac disease: How old are predisposing haplotypes?
2. Pioneer in the gluten free diet: Willem-Karel Dicke 1905-1962, over 50 years of gluten free diet
3. Gluten-Free Diet: Imprudent Dietary Advice for the General Population?
4. The obestatin/ghrelin ratio and ghrelin genetics in adult celiac patients before and after a gluten-free diet, in irritable bowel syndrome patients and healthy individuals.
5. Extra-intestinal Manifestations of Celiac Disease: Effectiveness of the Gluten Free Diet.
6. Quality of Life in Type 1 Diabetes and Celiac Disease: Role of the Gluten-Free Diet.
7. Long-term response to gluten-free diet as evidence for non-celiac wheat sensitivity in one third of patients with diarrhea-dominant and mixed-type irritable bowel syndrome.
8. Gluten-free retail packaged food market size from 2009 to 2014, by selected countries (in billion U.S. dollars)